Türkiye bir kez daha sandık başına gitmeye hazırlanırken, 31 Mart sonrasında Türkiye ekonomisinde neler olacağı merak ediliyor.
Geçen sene mayıs seçimlerinin öncesi ile sonrasının radikal şekilde farklılaşması, yerel seçimlerin ardından olabileceklere dair kaygıları artırıyor.
Mayıs 2023 seçimleri öncesinde düşük faiz, düşük kur, ücret zamları ve bazı hizmetlerde indirim politikaları uygulanırken, seçimin hemen ardından faiz ve kur şoku ile zam yağmuruna imza atılması, hafızlardaki tazeliğini koruyor.
Deneyimli bankacı Kerim Rota, enerji piyasaları uzmanı Mehmet Doğan, çalışma ekonomisi profesörü Aziz Çelik ve mali hukuk profesörü Murat Batı, 1 Nisan’dan itibaren Türkiye ekonomisinde yaşanabilecek olası gelişmeleri SÖZCÜ’ye anlattı.
1- KAMU ZAMLARI VE EK SIKILAŞMA
Kerim Rota, 1 Nisan’dan itibaren kamunun yönettiği ve yönlendirdiği kalemlerde zam beklediğini söyledi.
Rota’ya göre, çaydan elektriğe, doğalgazdan geçiş ücretlerine kadar birçok kalemde fiyat artışları yaşanacak.
Bu zamların nisan enflasyonunu yukarı çekeceğine ve Merkez Bankası’nın (TCMB) işini zorlaştıracağına işaret eden Rota, bu durumda TCMB’nin mevcut sıkılaşmayı
faiz ve diğer araçlar yoluyla artırma yoluna gidebileceğini dile getirdi.
1 Nisan’dan itibaren kredi kartı harcamalarında taksit ve limit sınırlaması gelebileceğini de belirten Rota, bu ayarlamalarda düşük gelir grubunun gözetilmesi gerektiğini vurguladı.
Mevcut politikaların Türkiye’de enflasyonunun kontrolden tamamen çıkmaması için uygulandığını, bu politikalarla enflasyonun yüzde 25-40 aralığına oturabileceğini ancak tek hane için maliye politikasını da içeren daha geniş kapsamlı bir programa ihtiyaç olduğunu dile getiren Rota, sadece para politikasıyla bir şeyler yapılmaya çalışıldığını söyledi.
2- ELEKTRİK VE DOĞALGAZDA TARİFE ARTIŞLARI
Mehmet Doğan, 1 Nisan’dan itibaren konut aboneleri için doğalgaz ve elektrikte
kademeli zamlar bekliyor.
Normal şartlarda seçimsiz dört yıl olacağını hatırlatan Doğan, hükümetin bu sürede konutlarda elektrik ve doğalgaz sübvansiyonunu azaltmak için kademeli zamlar yapmasını beklediğini söyledi.
Elektrikte spot fiyatın bir megavatsaat için 2 bin 300 ancak mesken tarifesinin 480 TL seviyelerinde olduğunu, doğalgazda da tarifenin ithalat maliyetinin yaklaşık üçte biri olduğunu belirten Doğan, uzun süredir zam gelmeyen mesken tarifelerine seçim sonrası zam gelmesinin muhtemel olduğunu vurguladı.
3- ESNEK ÇALIŞMA VE KIDEM TAZMİNATI ADIMI
Prof. Dr. Aziz Çelik, Orta Vadeli Program’da (OVP) işgücü piyasalarının esnekleştirilmesi, esnek çalışma biçimlerinin yaygılaşması ve tamamlayıcı emeklilik adı altında kıdem tazminatının bireysel emeklilik fonuna dönüşmesinin öngörüldüğünü hatırlattı ve bu alanlarda seçim sonrası adımlar beklediğini söyledi.
Seçim öncesinde asgari ücret ile memur ve emekli maaşlarında nispeten daha gevşek politika izlendiğini, seçim sonrasında kemerlerin daha fazla sıkılmasını beklediğini belirten Çelik, yılda tek zam ve hedef enflasyona göre zam uygulamalarının gündeme geleceğine işaret etti.
4- VERGİ ARTIŞLARI
Prof. Dr. Murat Batı, seçim sonrasında öncelikle vergi harcama listesinden bazı istisna ve muafiyetlerin az da olsa azaltılmasını bekliyor. Batı, “Ancak bu budamanın sermaye aleyhine çok fazla olacağını sanmıyorum” diyor.
“Borsada ve faizde uygulanan vergi avantajlarının kısmen azaltılacağı ve özellikle kripto paralar dahil bazı finansal enstrümanlardan elde edilen gelirlerden vergi alınmaya başlanacağı” öngörüsünde bulunan Batı, gayrimenkul alım-satım kazançlarında gerçek bedel uygulamasına geçilmesinin, yani gerçek satış bedelinin ekspertiz raporuyla tespit edilip bunun üzerinden harç ve vergilerin alınmasının gündeme gelebileceğini belirtiyor.
Batı, KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergi kalemlerinde düşüş, ücretlerde çalışan lehine vergi düzeltmesi gibi adımlar da beklemediğini söyledi.
